Πολιτικές Ανοικτής Πρόσβασης

Οι πολιτικές Ανοικτής Πρόσβασης καταγράφουν συνεχή άνοδο, με την Ευρώπη να βρίσκεται στην πρωτοπορία. Περισσότερες από 700 πολιτικές καταγράφει το ROARMAP σε παγκόσμιο επίπεδο, με την πλειοψηφία εξ’ αυτών να έχει υιοθετηθεί από φορείς έρευνας (πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα).
 
Το 62% των πολιτικών είναι υποχρεωτικές, ενώ οι λοιπές περιέχουν διαφορετικούς βαθμούς συμμόρφωσης. Η ανάλυση 122 υποχρεωτικών ιδρυματικών πολιτικών που διεξήχθη στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου PASTEUR4OA ανέδειξε τα ακόλουθα κριτήρια ως σημαντικά για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης:
 
·         Υποχρέωση κατάθεσης της δημοσίευσης σε αποθετήριο ανοικτής πρόσβασης
·         Μη δυνατότητα άρσης της κατάθεσης
·         Σύνδεση της κατάθεσης με την διαδικασία αξιολόγησης και προαγωγής
 
Οι πολιτικές που περιλαμβάνουν τα κριτήρια αυτά ενισχύουν σημαντικά το περιεχόμενο που διατίθεται με Aνοικτή Πρόσβαση. Ο πρώτος φορέας που υιοθέτησε τέτοια πολιτική είναι το Πανεπιστήμιο της Λιέγης. Ανάλογες πολιτικές έχουν υιοθετήσει το Πανεπιστήμιο του Minho (Πορτογαλία), το Πανεπιστήμιο του Τορίνο (Ιταλία), το Πανεπιστήμιο της Γάνδης (Βέλγιο), με τον αριθμό τους να αυξάνεται συνεχώς.
 
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενθαρρύνει τα κράτη μέλη ήδη από το 2012 μέσω της Σύστασης για την πρόσβαση και τη διατήρηση της επιστημονικής πληροφόρησης να δώσουν Aνοικτή Πρόσβαση στα αποτελέσματα της δημόσιας χρηματοδοτούμενης έρευνας. Ως χρηματοδότης έρευνας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε αρχικά στο πλαίσιο του 7ου προγράμματος πλαισίου πιλοτική δράση για την ανοικτή πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενώ στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 (2014-2020) οι ερευνητές έχουν πλέον ως υποχρέωση την παροχή Aνοικτής Πρόσβασης στις δημοσιεύσεις που απορρέουν από έργα που χρηματοδοτούνται από τον Ορίζοντα. Σε σχέση με τα επιστημονικά δεδομένα, ο Ορίζοντας περιλαμβάνει πιλοτική δράση μέσω της οποίας οι ερευνητές σε επιλεγμένες θεματικές καλούνται να δώσουν Aνοικτή Πρόσβαση στα δεδομένα τους (με την πρόβλεψη σχετικών εξαιρέσεων). Από το 2017 προβλέπεται καθολική υποχρέωση παροχής Aνοικτής Πρόσβασης στα δεδομένα (με την πρόβλεψη για τη δυνατότητα εξαίρεσης).
 
Η δυναμική στήριξη της ΕΕ στην Aνοικτή Πρόσβαση επιβεβαιώθηκε για μια ακόμα φορά το 2016 όταν το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας (COMPET) αποφάσισε ομόφωνα την παροχή άμεσης Ανοικτής Πρόσβασης στις δημοσιεύσεις οι οποίες απορρέουν από δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα έως το 2020.